John Rawls’un "Adalet Teorisi" ve "Örtüşen Konsensüs" Kavramları

Adalet Teorisi (Theory of Justice, 1971)

Theory of Justice

Rawls’un adalet teorisi, "hakkaniyet olarak adalet" (justice as fairness) ilkesine dayanır. Temel argümanı, adil bir toplumun nasıl kurulacağına dair iki temel prensiple açıklanır:



Özgürlüklerin Eşit Dağılımı İlkesi:



Her birey, temel özgürlüklerden (siyasi katılım, ifade özgürlüğü, mülkiyet hakkı vb.) eşit şekilde yararlanmalıdır.


Bu özgürlükler, başkalarının özgürlükleriyle çelişmediği sürece kısıtlanamaz.
Farklılık İlkesi ve Sosyal/Ekonomik Eşitsizliklerin Düzenlenmesi:
Sosyal ve ekonomik eşitsizlikler, en dezavantajlı kesimin yararına olacak şekilde düzenlenmelidir.
Eşitsizlikler, herkese açık pozisyonlar (fırsat eşitliği) sağlandığında meşru kabul edilebilir.

"Cehalet Peçesi" (Veil of Ignorance) Kavramı:

Rawls, adil bir toplumun ancak insanların kendi konumlarını bilmeden (sınıf, cinsiyet, yetenekler gibi faktörlerden habersiz) kurulabileceğini savunur. Bu düşünce deneyi, tarafsız bir adalet anlayışını garantilemeyi amaçlar.

Örtüşen Konsensüs (Overlapping Consensus)

Rawls’a göre, çoğulcu toplumlarda farklı din, felsefe ve ahlaki görüşler bir arada yaşar.


Örtüşen konsensüs, bu farklı grupların ortak bir adalet anlayışında uzlaşmasıdır.


Örneğin, laik ve dindar kesimler, "temel insan hakları" gibi evrensel değerlerde anlaşabilir, ancak bunu farklı gerekçelerle savunabilir.